8. gaia:
Animaliak |
![](animalien sailkapena_archivos/izurde2.gif)
|
Animalien
funtzioak
Liseriketa |
Hartutako elikagaiak
organismoko zelulek erabiltzeko prestaketaren prozesua da.lau etapa
ditu:
1- mamurketa: elikagaien tamaina txikitzea
da.
2- eraso kimikoa, azido eta entzima
desberdinez, urdailan gertatzen da.
3- xurgapena, hesteetan gertatzen den
prozesua
4- kaka egitea, ondakinak
kanporatuz. |
Zirkulazioa |
Animalietan
sustantzien garraioa da (odola, elikagaiak, ondakinak,...). Bi mota
daude:
1- sistema irekiak: ez dago odolbiderik,
ornogabetan ematen da.
2- sistema itxiak: odola ez da basoetatik
ateratzen, ornodunetan ematen da. |
Arnasketa |
Lau arnasketa mota
daude animalien artean:
1- larruazal arnasketa: animali
primitiboetan gertatzen dena, larruazalak zurgatzen du oxigenoa.
2- zakats arnasketa: animali urtarren
uretan disolbatutako oxigenoa zurgatzen dute.
3- trakeala: artropodoetan, airea hodi
batzuetatik igarotzen da barne gunera.
4- birika arnasketa: ornodunen arnasketa
(arrainak ezik), biriketan ematen da oxigeno eta anhidrido
karbonikoaren arteko elkar trukaketa. |
Ugalketa |
Animali primitiboenak
ugalketa asexuala dute (gemazioz edo zatiketaz).
Ugalketa normalean
sexuala izaten da: zelula
arra (espermatozoidea) eta emea(obuloa)
elkartuz (gametoak).
Espermatozoidea eta
obuloa elkartzeari ernalkuntza deitzen zaio.
animali gutxi batzuk
bi sexu organoak izatea (hermafroditak dira): anelidoak eta
gasteropodoak. |
Erlazioa |
Nerbio
zelulei esker gauzatzen da funtzio hau. Zelula hauek bi
eratara betetzen dute beraien funtzioa:
sentsorialak:
inguruko estimuluak jasotzen dituzte.
koordinazioa:
estimuloak aztertu eta erantzun bat ematen
dute: |
![](animalien sailkapena_archivos/gora.gif)
Ornogabeak
Barneko
ardatz eskeletiko ez dute animaliak dira:
Poriferoak: belakiak dira sinpleenak. Zulo batzuk dituzte
bertatik ura pasa araziz (poro
inhalatzaileak). Sexualki edo
asexualki ugal daiteke. |
![](animalien sailkapena_archivos/8-poriferoa.jpg) |
Knidarioak: itsas
anialiak dira, koralak eta marmokak
adibidez. Polipoek eszizioz marmoka
sortzen dute eta hauek sexualki ugaltzen
dira polipo berri bat sortuz. |
![](animalien sailkapena_archivos/medusa.gif) |
Harrak:platelmintoak,
gorputz laua dute, ez dute arnas ez zirkulazio
aparaturik
nematodoak zilindrikoak, ez dute arnas ez zirkulazio
aparaturik
anelidoak larruazal arnasketa dute, zirkulazio sist. itxia
dute. |
![](animalien sailkapena_archivos/8-anelidoak.jpg) |
Moluskoak: gorputz biguina dute, baina askok oskol
batez babesturik dute.Ugalketa sexuala dute.
gasteropodoak: baraskiloak, bareak,
...
bibalboak: txirlak, muskuiluak,...
zefalopodoak: olagarroak,
txibiak,... |
![](animalien sailkapena_archivos/8-molusko.jpg) |
Artropodoak: gorputza
segmentatua dute eta kanpoko eskeletoa dute.Ugalketa sexuala dute eta garapen aldean metamorfosia jasatzen dute.Ikusi
bideoa.
Miriapodoak: ehunzangoak,
tximeletak,...
Krustazeoak:
karramarroa, miserak, otarrainak,...
Araknidoak:
eskorpioak, armiarmak,...
Intsektuak: 3 hanka pare dituzte: erleak,
matxinsaltoak, txingurriak,...Ikusi
bideoa |
![](animalien sailkapena_archivos/scarab-james-lavine.gif) |
Ekinodermatuak:
bururik ez duten itsas animaliak dira.Simetria pentaradiala dute. Ugalketa sexuala dute. Birsorkuntza gaitasun handia dute: itsas izar
bat erditik ebakitzen bada, zati bakoitzak izar berria osatuko
du. |
![](animalien sailkapena_archivos/8-izarra.jpg) |
![](animalien sailkapena_archivos/gora.gif)
Ornodunak
Kordatu guztiek bizkarrezurra dute (korda dortsala). 5 erreinutan
banatzen dira:
![](animalien sailkapena_archivos/8-arrainak.gif) |
Arrainak: Ezkataz inguraturik daude. Zirkulazio sinplea dute (bihotzetik bira
bakarra egiten duena).Bi eratakoak daude: kartilaginosoak: marrazoak eta hezurdunak: beste guztiak.Obiparoak dira |
![](animalien sailkapena_archivos/8-narrastiak.gif) |
Anfibioak:
lurtarrak dira baina urari oso lotutak daude.Birika eta larruazal arnasketak dituzte. Zirkulazio osagabea dute (oxigenodun odola
gebekoarekin nahasten da). Bi mota nagusiak daude: anurak(apak, igelak) eta urodeloak (uhandreak). |
![](animalien sailkapena_archivos/8-drodoka.jpg) |
Narrastiak:
larruazal lodia dute. Arnasketa
biriken bidez egiten dute. Odolaren tenperatura inguruarekin
erregulatzen dute. 4 talde nagusi daude: dordokak, krokodiloak, muskerrak eta
sugeak. |
![](animalien sailkapena_archivos/pelican.gif) |
Hegaztiak:
gehienak hegan egin dezakete lumei esker.
Zirkulazio bikoitza eta betea dute. Eskeleto arina dute. Obiparoak dira. |
![](animalien sailkapena_archivos/elefentea.gif) |
Ugaztunak:
larruazala ilez estalita dute.
Umeek esnea edoskitzen dute. Bibiparoak dira (kumeak karenaren bitartez
amaren barnean garatzen dira). Nerbio sistema
oso konplexua da. Zirkulazio bikoitza eta
betea. |
![](animalien sailkapena_archivos/gora.gif)
![](animalien sailkapena_archivos/autoebal.gif) ![](animalien sailkapena_archivos/linkak.gif)
|